เมื่อทางด่วนเริ่มไม่ด่วน เพราะอะไร ?

หากต้องการเดินทางให้ถึงจุดหมายอย่างรวดเร็วเพื่อหนีการจราจรที่ติดขัด “ทางด่วน” เป็นคำตอบสุดท้ายที่ผู้ใช้รถยอมควักกระเป๋าจ่ายค่าผ่านทาง เพื่อซื้อเวลาให้เร็วที่สุด แต่เคยสงสัยไหมว่า ทำไมการจราจรบนทางด่วนที่กำลังไหลลื่นอยู่ดีๆ ก็เกิดติดขัดขึ้นซะงั้น จากนั้นก็กลับมาลื่นไหลอีกครั้ง โดยไม่มีสาเหตุ

  ถนนถูกบีบให้แคบลง (Funnel Effect) การขึ้นทางด่วนในช่วงแรก ถนนมักมีความกว้างประมาณ 4 ช่องเดินรถ แต่เมื่อถึงระยะที่เป็นทางแยก ถนนเหล่านี้มักถูกบีบให้เหลือเพียง 2 ช่องเดินรถ ขณะที่จำนวนรถยังคงเท่าเดิม ย่อมทำให้เกิดการชะลอตัว และส่งผลให้รถที่อยู่ในช่วงถนนกว้างต้องชะลอตัวไปด้วย บางครั้งมีรถยนต์บางคันพยายามแทรกจุดตัดโดยไม่ต่อคิว ทำให้เกิดการบังเลนกันขึ้น ซึ่งเป็นอีกหนึ่งกรณีที่ทำให้รถชะลอตัวได้ รถคันหลังต้องชะลอให้ช้ากว่า (Shockwave Effect) เมื่อรถคันหนึ่งเกิดการชะลอความเร็ว รถอีกคันหนึ่งก็มีผลกระทบต่อกันด้วย เช่น เมื่อรถคันหน้าลดความเร็วจาก 90 กม./ชม. เหลือ 80 กม./ชม. คันหลังจะต้องลดความเร็วให้ต่ำกว่า เหลือ 75, 70, 65, 60 กม./ชม. เพื่อรักษาระยะและความปลอดภัย ต่อเนื่องกันไปเรื่อยๆ จนท้ายแถวอาจวิ่งได้ไม่เกิน 20 กม./ชม. หรือหยุดสนิท โดยเงื่อนไขการชะลอตัวนี้อาจเกิดจากความเร็วที่ไม่เหมาะสมของรถหัวแถว หรือในเวลาที่มีรถวิ่งบนถนนจำนวนมาก   หยุดสนิทเมื่อถึงด่าน ด่านค่าผ่านทาง คือ จุดที่รถทุกคันต้องชะลอตัว หรือหยุดสนิทอย่างเลี่ยงไม่ได้ แม้ว่าปัจจุบันจะนำระบบ Electronic Toll Collection (ETC) มาใช้ในรูปแบบของ M-Pass ของกรมทางหลวง หรือบัตร Easy Pass ของการทางพิเศษแห่งประเทศไทย ซึ่งช่วยให้รถบางส่วนไหลผ่านด่านได้เร็วขึ้น แต่อย่างไรก็ตามผู้ใช้ Easy Pass ยังต้องมาร่วมต่อคิวกับผู้ที่ใช้ช่องจ่ายเงินสดก่อนเข้าด่านอยู่ดี   ขับช้าแช่ขวา การขับรถบนทางด่วน จำเป็นต้องใช้อัตราความเร็วที่เหมาะสมให้สอดคล้องกับสภาพการจราจรขณะนั้น ตามกฎหมายเลนขวามีไว้สำหรับแซงเท่านั้น ห้ามขับแช่ขวายาวๆ แต่ในความเป็นจริง เรามักเห็นรถวิ่งแช่ขวากันเป็นประจำ โดยเฉพาะรถที่ขับช้า เป็นสาเหตุให้เกิดการชะลอตัวของการจราจรบนทางด่วน  ดังนั้นทุกครั้งเมื่ออยู่เลนขวาเราควรใช้ความเร็วให้เหมาะสม และควรหลีกทางให้รถด้านหลังที่เร็วกว่าเสมอ