“มด” 9 ตัวในหัวคน

ปฏิกิริยาของคนที่แสดงออกในช่วงวิกฤต COVID-19 ตลอดระยะเวลาเกือบ 2 ปีที่ผ่านมา ทำให้เราเห็นชัดเจนว่า โลกนี้มีคนอยู่ 3 ประเภท ได้แก่ คนมองโลกในแง่ดี คนมองโลกแบบกลางๆ และคนมองโลกแง่ร้าย

คนสองประเภทแรก ถ้าไม่ซวยจนป่วย หรือตายด้วย COVID-19 ไปเสียก่อน ก็น่าจะยังมีความสุขได้ตามอัตภาพ แต่คนประเภทหลัง ถึงแม้จะไม่ได้เป็นอะไรเลย ก็คงหาความสุขได้ยากเต็มทน เพราะมองโลกในแง่ร้าย หรือ “คิดลบ” อยู่ตลอดเวลา   เรื่องการเป็น “คนคิดลบ” ตลอดเวลานี้ DR. DANIEL G. AMEN จิตแพทย์ชื่อดังของสหรัฐฯ กล่าวไว้ว่า มันคือ อาการ AUTOMATIC NEGATIVE THOUGHTS: ANTs ซึ่งหมายถึง การเป็น “คนคิดลบโดยอัตโนมัติ” และขยายความต่อว่า ในสมองของคนประเภทนี้ จะมี ANTs หรือ “มด” ซ่อนอยู่ถึง 9 สายพันธุ์ด้วยกัน ลองมาดูกันว่า มีมดสายพันธุ์อะไรบ้าง   1. สายพันธุ์ “ALWAYS” AND “NEVER” มดสายพันธุ์นี้ มีมากที่สุด มันทำให้เราชอบคิดแบบเหมารวมว่า “เขาไม่เคยฟังฉันเลย” “ฉันผิดพลาดเสมอ” “เขาขึ้นเสียงกับฉันทุกครั้ง” ซึ่งจริงๆ แล้ว เหตุการณ์ไม่ได้เป็นแบบนั้นเสมอไป   2. สายพันธุ์ “FOCUSING ON THE NEGATIVE” มดสายพันธุ์นี้ ทำให้เรามองแต่ละเหตุการณ์เฉพาะด้านลบ เช่น “กวาดบ้านทีไร ฝนตกทุกที” ทั้งๆ ที่เรากวาดบ้าน 10 ครั้ง ฝนอาจจะตกแค่ครั้งเดียวก็ได้   3. สายพันธุ์ “FORTUNE TELLING” มดสายพันธุ์นี้ ร้ายกาจมาก เป็นตัวกำหนดชะตาชีวิตเรา เช่น คิดว่า “ตอนที่เราขึ้นไปพูดบนเวที คนคงหัวเราะเยาะเราแน่” ซึ่งการคิดแบบนี้ จะทำให้เรารู้สึกตื่นเต้นผิดปกติ มือสั่น ขาสั่น เสียงสั่น และลืมบท ทำให้เวลาขึ้นไปพูด ก็จะ โดนหัวเราะเยาะจริงๆ   4. สายพันธุ์ “MIND READING” มดสายพันธุ์นี้ ชอบเดาสถาน-การณ์ปกติไปในแง่ลบ เช่น เห็นคนจับกลุ่มคุยกัน ก็จะพาลคิดไปว่า “คนพวกนั้น กำลังนินทาเรา” หรือเวลาหัวหน้าพูดถึงความผิดพลาดในภาพรวม ก็จะคิดว่า “เขากำลังหมายถึงเราแน่” ซึ่งส่วนใหญ่มักเป็นการคิดไปเอง   5. สายพันธุ์ “THINKING WITH YOUR FEELINGS” มดสายพันธุ์นี้ ทำให้เรามีความรู้สึกต่อตนเองในแง่ลบ เช่น “ฉันรู้สึกว่า เป็นส่วนเกินของหน่วย” “ฉันรู้สึกว่าใครๆ ก็ไม่รักฉัน” ซึ่งแท้จริงแล้ว เป็นความรู้สึกของเราเอง ไม่ใช่ความรู้สึกที่คนอื่นมีต่อเรา   6. สายพันธุ์ “GUILTY OF BEATING” มดสายพันธุ์นี้ ทำให้เราชอบคิดวนเวียนถึงอดีตที่อาจเคยพลั้งพลาด เช่น “ถ้าตอนนั้น เราไม่ตัดสินใจผิด ชีวิตเราก็คงไม่เป็นแบบนี้” หรือ “ฉันไม่น่าพูดกับพ่อแม่อย่างนั้นเลย”   7. สายพันธุ์ “LABELING” มดสายพันธุ์นี้ ชอบค่อนขอด ตราหน้าคนอื่นว่า ไม่ดี หรือสู้ตนไม่ได้ ด้วยอคติด้านเชื้อชาติ สีผิว การศึกษา วัย ฯลฯ   8. สายพันธุ์ “PERSONALIZATION” มดสายพันธุ์นี้ ทำให้เราหลงตัวเองว่ามีความสำคัญเกินกว่าความเป็นจริง เหมือนไก่ในนิทานเรื่องหนึ่ง ที่คิดว่า “ตะวันขึ้น เพราะมันขัน”   9. สายพันธุ์ “BLAME” มดสายพันธุ์นี้ น่ากลัวที่สุด เพราะจะทำให้เราโยนความผิดให้ทุกสิ่งอย่าง ยกเว้นตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นพ่อแม่ หัวหน้า เพื่อน สังคม สภาพแวดล้อม ฯลฯ โดยคิดว่า ตัวเองเป็นเหยื่อการกระทำของคนอื่น ซึ่งทำให้ชีวิตหมดพลัง ไร้คุณค่า ไม่สามารถปรับปรุงเปลี่ยนแปลงได้   จริงๆ แล้ว พวกเราทุกคน ล้วนมี “มด” เหล่านี้อยู่ในสมอง เพียงแต่สายพันธุ์ จำนวน และการออกฤทธิ์มากน้อยต่างกัน ซึ่งก็คล้ายกับไวรัสโคโรนา ที่กำลังระบาดอยู่นี่แหละ   แต่ที่โชคดีกว่าผู้ป่วย COVID-19 คือ ถึงแม้คุณจะอาการหนัก ขนาดมดขึ้นสมองครบทั้ง 9 ตัวก็ยังสามารถไปพึ่งพา “คุณหมอ ทวีศิลป์ฯ” ได้นะครับ