ทั่วไป
คนไทยมีความหมายถึงความเป็นคนมีอิสระ ไม่เป็นทาส แต่คนไทยเราทุกวันนี้ทำตัวเองเหมือนหมดสิ้นความเป็นอิสระ และยอมเป็นทาสให้กับความคิดของคนอื่น
คนไทยมีความหมายถึงความเป็นคนมีอิสระ ไม่เป็นทาส แต่คนไทยเราทุกวันนี้ทำตัวเองเหมือนหมดสิ้นความเป็นอิสระ และยอมเป็นทาสให้กับความคิดของคนอื่น
จะมีคนไทยสักกี่คนที่รู้สึกว่า การนุ่งกางเกงและนุ่งกระโปรงนั้น เป็นวัฒนธรรมที่ลอกเลียนแบบมาจากวัฒนธรรมของชาวตะวันตก
วัฒนธรรม คือ สิ่งที่คนเราสร้างมันขึ้นมา กำหนดมันขึ้นมา ไม่ใช่เป็นสิ่งที่ทำตามสัญชาตญาณ ไม่ว่าจะเป็นการประดิษฐ์สิ่งของ ประติมากรรม หรือการกำหนดพฤติกรรม
ดังนี้ วัฒนธรรมย่อมเป็นของที่ถ่ายทอดกันได้ ลอกเลียนแบบได้ด้วยการยอมรับวัฒนธรรมจากสังคมอื่นไม่ว่าข้างเคียง หรือไกลกันคนละขอบฟ้า
พ่อแม่ที่ดีย่อมสั่งสอนบุตรธิดาของตน อะไรควรและอะไรไม่ควร เช่น ผู้น้อยไม่ควรยืนค้ำศีรษะผู้ใหญ่ หรือแม้แต่การที่มารดาสั่งสอนลูกให้รู้จักการปรุงแกงเผ็ด การตำน้ำพริก ก็ถือว่าเป็นการถ่ายทอดวัฒนธรรมอย่างหนึ่ง
วัฒนธรรมลอกเลียนแบบกันได้ แต่ต้องเป็นวัฒนธรรมที่ไม่ขัดต่อค่านิยมหลักของสังคม ต้องเป็นวัฒนธรรมที่สอดคล้องกับของเดิมที่เรามีอยู่หรือเป็นอยู่
วัฒนธรรมจากยุโรปถูกหยิบยืมไปในส่วนซีกต่างๆ ของโลกอย่างมาก และผู้คนที่หยิบยืมมาก็เกิดความรู้สึกอันเดียวกัน คือรู้สึกว่าเป็นวัฒนธรรมตะวันตก กลายเป็นเรื่องของตะวันตกกับตะวันออก
และเราก็รับมันมาจนแทบหาของเดิมของเราไม่พบ เริ่มต้นจากวัฒนธรรมทางด้านเทคโนโลยี จนถึงวัฒนธรรมในการแต่งกาย
คิดถึงเรื่องนี้แล้วก็น่าวิตกในความเป็นคนไทย เนื่องจากคนหนุ่มและคนสาวรุ่นนี้เห็นคุณค่าของวัฒนธรรมตะวันตกและยอมรับมาเป็นพฤติกรรมของตนเอง นับวันจะเพิ่มมากขึ้น
เป็นการรับมาด้วยความหมดจด ไม่มีความรู้สึกแม้แต่นิดเดียวว่าเป็นการควรหรือไม่ควรประการใด
ผมอ่านข่าวงานสำคัญๆ ที่เราพยายามขยับตัวเองให้เข้าไปถึงระดับอินเตอร์ เช่น งาน "MTV ASIA AWARDS" คนที่เข้างานนี้ก็จะลอกเลียนแบบเครื่องแต่งกายให้ละม้าย ดารานักแสดงต่างประเทศอย่างมาก ประกวดประชันขันแข่งกันทั้งการออกแบบและการโชว์เนื้อนมไข่ที่ตัวเองมีอยู่
นักแสดง หรือ บุคคลที่มีชื่อมีเสียงของสังคม ย่อมเป็นต้นแบบให้แก่ผู้อื่นที่อยู่ข้างนอกสังคมนั้น เป็นการสั่งสอนวัฒนธรรมในการแต่งกายไปยังคนอื่นอย่างที่พวกเขาอาจไม่รู้สึก
งานระดับนี้ในโลกตะวันตกถือเป็นรายการธรรมดาของคนที่จมไม่ลง โดยเฉพาะงานสังคมของฝรั่ง เช่น งานประกาศผลรางวัลออสการ์ในสหรัฐ ฯ พวกเขาก็จะสิ้นเปลืองเงินเป็นจำนวนไม่น้อยให้กับการแต่งกายเพียงอย่างเดียว ตั้งแต่หัวจรดปลายเท้ามีความสำคัญไปทุกส่วน
คนที่ออกแบบก็ไม่ใช่คนธรรมดา เป็นสถาบันออกแบบที่มีชื่อเสียง เฉพาะราคาค่าออกแบบก็แพงจนบอกไม่ถูกแล้ว ยังไม่นับรวมราคาวัสดุที่เอามาใช้ตัดเย็บอีกต่างหาก
สินค้าราคาแพงนั้นก็เป็นเรื่องแปลกสำหรับมนุษย์ ไม่เลือกเผ่าพันธุ์ ไม่เลือกฐานะ ทุกคนอยากได้สินค้าที่เป็นแบรนด์ เนม เป็นยี่ห้อดังๆ และท่านผู้อ่านจะเชื่อหรือไม่เชื่อก็ตาม ถังขยะธรรมดาเพียงใบเดียวขนาดความจุ 30 ลิตร ยังเป็นสินค้าที่ซื้อขายกันถึงใบละ 139.99 เหรียญสหรัฐ ตกใบละ 5,600 บาท กระเป๋าหนังจระเข้ยี่ห้อดังใบละ 10,200 เหรียญ หรือ 4 แสนบาทเศษ นาฬิกาปาเต๊ะ ฟิลลิป ทองคำขาวเรือนละ 89,750 เหรียญหรือ 3.6 แสนบาท
ไลฟ์ สไตล์ของแต่ละคนย่อมขึ้นอยู่กับฐานะ แต่การเลียนแบบก็เป็นอีกเรื่องหนึ่งและมักไม่คำนึงถึงฐานะความเป็นอยู่ที่แท้ ลูกค้าที่ชอบซื้อของแพงไม่มีแต่เฉพาะผู้สูงวัยแต่ในสังคมปัจจุบันกลับตกไปอยู่กับกลุ่มหนุ่ม กลุ่มสาว
หนุ่มสาวหลายคนขับรถยนต์ราคาแพงอย่างไม่มีการบำรุงรักษาสมกับราคาสูงๆ ของสินค้านั้น พวกเขานิยมการดื่ม การเที่ยวเตร่ เหมือนกับเป็นอีกคนหนึ่งของสังคมไทยที่มีรายได้ไม่น้อยกว่าเดือนละ 1 แสนบาท
ไก่งามเพราะขน คนงามเพราะแต่ง เป็นสำนวนไทย มักถูกใช้มาเป็นข้ออ้างต่อการเลียนแบบวัฒนธรรมตะวันตก โดยบางครั้งก็ลืมคิดไปว่า รูปร่างของตนเองควรสวมเสื้อผ้าอย่างไรจึงจะเหมาะสม และสอดคล้องกับคำที่ว่า คนงามเพราะแต่ง
ไม่มีหน้าอกเลย แต่ยังสวมเสื้อผ้าเปิดหน้าปิดหลังโชว์ไม้กระดานแผ่นเดียว มันก็บู่มาก
ความจริงผมเป็นผู้ชาย ถึงอย่างไรก็ต้องมองผู้หญิงสวยเป็นธรรมดา และผู้หญิงสวยที่โชว์ความเป็นผู้หญิงก็ยิ่งถูกผู้ชายอย่างผมมองแบบตาไม่กะพริบ
งานของเราแท้ๆ เช่นงานประกาศผลรางวัลสุพรรณหงส์ทองคำ สาวนักแสดงยังหยุดไม่ได้กับความคิดที่จะต้องลอกแบบดารานักแสดงต่างประเทศ
และผมก็ต้องมองคนสวยๆ อย่าง คุณตั๊ก บงกช คุณกระแต หรือคุณทา ทา ยัง
งานสังคมไทยในปัจจุบันนี้ เหลืออยู่สักกี่มากน้อยผมก็จดจำไม่ได้ เห็นแต่งานระดับอินเตอร์เพราะคนไทยวันนี้ต้องการเป็นคนอินเตอร์มากกว่าเป็นคนไทย ถ้าคนไทยด้วยกันจัดเองไม่ได้ ก็ยินยอมให้ต่างชาติเป็นผู้เข้ามาจัด ถือเป็นของโก้เก๋ น่ารัก น่าเอ็นดู
วัฒนธรรมตะวันตกแบบไหนที่ยังไม่เคยลอง เป็นต้องทำให้มันเกิดขึ้น และเป็นข่าวบนหน้าหนังสือพิมพ์ สื่อต่างๆ แทบทุกประเภท
การจัดการแข่งขัน กอดมาราธอน บริเวณโรงภาพยนตร์ชั้นหนึ่งของกรุงเทพ ฯ ไม่รู้ไปลอกเลียนแบบมาจากประเทศไหน และไม่รู้ว่ากระทรวงวัฒนธรรมมองข่าวเรื่องนี้อย่างไร หรือถือเป็นสีสัของวันวาเลนไทน์งั้นหรือ
การมีเซกส์แบบสวิงกิง ก็เป็นพฤติกรรมที่กำหนดขึ้นโดยลอกเลียนมาจากวัฒนธรรมตะวันตก ถือเป็นเรื่องทันสมัย ทำอย่างไร ให้คนรุ่นใหม่จะเกิดความรู้สึกกับเรื่องเหล่านี้ได้ ผมยังมองไม่เห็นวิธีอื่นนอกเสียจากการสั่งสอนซึ่งเกิดขึ้นได้จากคนเพียงไม่กี่คน คือ พ่อกับแม่ และครูบาอาจารย์ ต้องรับหน้าที่การสั่งสอนนำไปปฏิบัติ
ไม่เช่นนั้นแล้ว งานสังคมของเราก็จะกลายพันธุ์เป็น มะลิ เฟสติวัล บ้าง มิลค์ อวอร์ดส์ บ้าง
ค้นหาหาโจงกระเบนไม่พบครับ...!
อย่าเพิ่งตกอกตกใจว่าผมย้อนยุคถึงขนาดไปค้นหา และเชิญชวนให้สาวไทยพันธุ์ยุโรปหาผ้าโจงกระเบนมานุ่ง
ผมเพียงแค่เตือนให้กลับมานึกถึงความเป็นคนไทยของเราเท่านั้น ส่วนคนที่จะต้องแสดงบทบาทมากกว่าคนอื่นๆ ก็เห็นจะต้องฝากกระทรวงวัฒนธรรม ซึ่งขณะที่ผมกำลังเขียนต้นฉบับนี้ยังไม่มีรายชื่อรัฐมนตรีว่าการที่แน่นอน ช่วยกันปลุกจิตสำนึกความเป็นคนไทยให้มากขึ้น รู้จักการลอกเลียนแบบวัฒนธรรมตะวันตกให้ถูกกับวิถีชีวิตคนไทย
ไม่ใช่มีคอมพิวเตอร์ไว้ดู "น้องแนท" หรือเพื่อแชทกันระหว่างเพศเกิดเป็นคดีตามหลังให้เราพบเห็นกันบ่อยๆ แต่คอมพิวเตอร์ควรได้รับการยอมรับเป็นสิ่งเสริมสร้างความรู้ เสริมสร้างทักษะความสามารถของแต่ละคน
อีกประการหนึ่ง หลักสูตรการเรียนการสอนก็เป็นอีก 1 ตัวช่วย อย่างน้อยก็เป็นการสั่งสอนที่เต็มไปด้วยคุณภาพ
ผมไม่ทราบว่ากระทรวงศึกษาธิการได้วางหลักสูตรการศึกษาของปัจจุบันที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีของไทยอยู่หมวดไหนกันบ้าง เริ่มเรียน เริ่มให้ความรู้กันตั้งแต่ชั้นเรียนระดับที่เท่าไร มีการเรียนการสอนที่จริงจังและใกล้ชิดกับวิถีชีวิตคนไทยมากน้อยอย่างไร
อันที่จริง สังคมไทยเราก็เปลี่ยนไปมาก หันไปนิยมตามแบบตะวันตกกันมากขึ้น ถือเป็นเรื่องนำสมัย ทั้งๆ ที่เป็นการเดินตามก้นฝรั่ง
เดือนนี้เป็นเทศกาลมหาสงกรานต์ เป็นอีกงานหนึ่งทางด้านวัฒนธรรมของคนไทย มีประเพณีที่งดงามมาแต่โบราณ ด้วยการแสดงความเคารพต่อผู้ใหญ่ ผู้อาวุโส ถือเป็นพฤติกรรมที่ถูกกำหนดมาอย่างถูกต้องและควรรักษาไว้
บทเริ่มต้นในเรื่องอย่างนี้ ควรมาจากภายในครอบครัวก่อน ความเป็นบิดา มารดา ปู่ ย่า ตา ยาย และบุตรหลานต้องเกิดขึ้นอย่างเป็นระเบียบ สังคมไทยจึงจะไม่ยากต่อการดำรงไว้ซึ่งวัฒนธรรมของไทยเราเองต่อไป
เทศกาลมหาสงกรานต์ไทย จึงเป็นวันเวลาที่พวกเราคนไทยควรระลึกถึงสิ่งดีๆ ของบรรพบุรุษที่กำหนดขึ้นไว้ เป็นแบบแผนจารีตที่เต็มไปด้วยคุณค่า เหมาะสมกับวิถีชีวิตคนไทยวันนี้ ชนิดที่หลายประเทศไม่มี
ABOUT THE AUTHOR
บ
บรรเจิด ทวี
นิตยสาร Formula ฉบับเดือน เมษายน ปี 2548
คอลัมน์ Online : ทั่วไป