เมื่อดีทรอยท์ล่ม

คำว่า “ดีทรอยท์แห่งเอเชีย” ที่พวกเราเคยใช้อย่างภาคภูมิใจ เห็นทีจะไม่มีอีกต่อไป เมื่อดีทรอยท์ได้ล้มละลายไปเสียแล้ว   เมืองทั้งเมืองล้มละลายกันได้อย่างไร เป็นเรื่องที่เราไม่เคยได้ยิน ขนาดเมืองที่โดนพายุ “ทอร์นาโด” ถล่ม หรือ “สึนามิ” กลืนหาย ก็ยังไม่ปรากฏการล่มสลาย เพราะนั่นอาจเป็นเพียงการสูญเสียทางกายภาพ ที่สามารถฟื้นฟูขึ้นมาใหม่ได้ แต่สถานการณ์ของ “ดีทรอยท์” คือ การสูญเสียความสามารถในการผลิต สูญเสียความสามารถในการหาทุนเพื่อการผลิต เพราะต้นทุนการผลิตของอุตสาหกรรมยานยนต์นั้นแพงมาก   ประชากรในดีทรอยท์ มีชีวิตขึ้นอยู่กับอุตสาหกรรมยานยนต์ โดยกว่าครึ่งหนึ่งของประชากรทำงานในอุตสาหกรรมดังกล่าว เมื่อโรงงานต้องปิด คนที่ทั้งชีวิตเคยรู้จักแต่การฝากชีวิตไว้ในโรงงานผลิตรถยนต์จะหันหน้าไปหาใคร เอาเงินที่ไหนมาใช้กินอยู่ ปรากฏการณ์ที่กำลังเกิดขึ้น คือ ดีทรอยท์กำลังจะร้าง เมื่อประชาชนพากันอพยพไปอยู่เมืองอื่น เพื่อฟื้นคืนชีวิตขึ้นมาใหม่ คนที่อาจจะต้องกระทบหนักกับการย้ายถิ่นฐานประชากรของเมืองดีทรอยท์ อาจจะเป็นเจ้าของบ้านเช่า เมื่อคนเช่าบ้านย้ายออกไปหาที่ทำงานในเมืองอื่น หรือแม้แต่แม่บ้านที่ไม่ได้ทำงานนอกบ้าน ก็ยังอยากย้ายออกจากเมืองนี้ เนื่องจากสาธารณูปโภค และด้านความปลอดภัยกำลังเลวลง   หลายครอบครัวกำลังมองหาช่องทางย้ายไปโอคแลนด์ เคาน์ที ที่อยู่ไม่ไกล นับตั้งแต่ปี 1950 เป็นต้นมา ประชากรในดีทรอยท์ลดลงกว่า 60 % จากที่เคยมีมากถึง 1,800,000 คน ลดลงเหลือเพียง 700,000 คน แต่ในทางกลับกัน ช่วงเวลาเดียวกันจำนวนประชากรในโอคแลนด์ เคาน์ที เพิ่มขึ้นเป็น 1,200,000 คน ปัจจุบันนับได้ว่าอยู่ในกลุ่มที่ร่ำรวยที่สุดของสหรัฐอเมริกา ในขณะที่ดีทรอยท์กลายเป็นเมืองที่จนที่สุดในประเทศไปซะแล้ว   บ้านเลขที่ 8 ถนนไมล์ ซึ่งอีกฟากหนึ่ง คือ ดีทรอยท์ ดูราวกับเป็นชายแดนของคนละประเทศ ความหม่นหมอง ไร้ความสุขในเมืองดีทรอยท์มีมาหลาย 10 ปีแล้ว ภาวะล้มละลายที่ประกาศออกมา เมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม ที่ผ่านมา เป็นฟางเส้นสุดท้ายที่ปลิวออกจากกองฟาง โอคแลนด์ เคาน์ที มี “คุณปู่” บรูคส์ แพทเตอร์สัน วัย 74 ปี ที่อยู่ในตำแหน่งผู้บริหาร โอคแลนด์ เคาน์ที มาถึง 6 สมัย เขาเป็นคนที่เฝ้าดูความเป็นไปของดีทรอยท์ตลอดเวลา และเมื่อมีโอกาสก็จะวิพากย์วิจารณ์แบบไม่เกรงใจใคร คุณปู่เป็นคนเสียงดังมาแต่ไหนแต่ไร เต็มไปด้วยความมั่นใจ และเชื่อมั่นในตัวเองอย่างสูงสุด เวลาคุณปู่หาเสียงก็มักพูดเสมอว่า “โอคแลนด์ เคาน์ที มีทุกอย่างที่ดีทรอยท์ไม่มี” และคุณปู่ก็เที่ยวบอกใครๆ ว่ารัฐมิชิแกน คือ โอคแลนด์ ไม่ใช่ ดีทรอยท์   คุณปู่บริหารทีมบุคลากร 4,000 คน โดยเป็นการบริหารงานแบบก้าวหน้า ยกเลิกบำนาญเจ้าหน้าที่ แต่ให้ทุกคนเปิดบัญชีสะสมทรัพย์แทน หัวคิดอันเฉียบแหลมของคุณปู่ทำให้ประหยัดงบประมาณถึงหลายร้อยล้านเหรียญสหรัฐ ฯ ต่อปี และลดค่าตอบแทนแรงงานที่ไม่เพียงแต่ใช้กันในดีทรอยท์ แต่รัฐอื่นๆ ก็เอาตามอย่าง โอคแลนด์ เคาน์ที จึงกลายเป็นเมืองเกรดทริเพิล เอ ของประเทศสหรัฐอเมริกา   มิน่าคุณปู่ถึงได้รับเลือกมาหลายสมัย   พูดถึงเรื่องความ “ใจดี” ของอุตสาหกรรมรถยนต์ ยังจำได้ว่าเคยไปเยี่ยมโรงงานผลิตของรถยนต์อเมริกันบแรนด์อันดับ 1 (ในขณะนั้น) ภายในห้องพักที่จัดไว้ให้พักผ่อนหรูหรา และเมื่อลงจากรถก่อนเริ่มเดินเข้าโรงงาน มีเครื่องดื่มทุกชนิดต้อนรับแบบหลากหลายอย่างกับร้านขายเครื่องดื่ม จนเกิดความรู้สึกว่า “ฟุ่มเฟือย” ไปหรือเปล่า และนั่นคือ ความรู้สึกที่ติดอยู่ในความทรงจำ   ผู้ว่า ฯ ของเมืองในสหรัฐ ฯ นี่ก็เพิ่งทราบนะคะว่ามีส่วนกำหนดทิศทางของเมืองด้วย อย่างคุณปู่แพทเตอร์สัน ได้เห็นตัวอย่างจากดีทรอยท์แล้วแกก็เข็ด ถึงกับวางนโยบายให้คนใน โอคแลนด์ เคาน์ที อย่ามีชีวิตขึ้นอยู่กับการผลิตภาคอุตสาหกรรมไฮเทคหรือวิทยาศาสตร์ (LIFE SCIENCE)   คุณปู่ได้สร้างแคมเปญเชิญชวนให้คนเข้ามาลงทุนใน EMERGING SECTOR หมายถึง ธุรกิจที่อยู่ในช่วงขาขึ้น 241 ธุรกิจ และได้สร้างรายได้ให้กับ โอคแลนด์ เคาน์ที 2.5 พันล้านเหรียญสหรัฐ ฯ และจัดเก็บภาษีได้เพิ่มขึ้น 63.9 ล้านเหรียญสหรัฐ ฯ คุณปู่เป็นผู้ว่า ฯ ที่ได้รับการยกย่องว่ามีผลงานอันน่าทึ่ง ส่วนสิ่งที่คุณปู่กลัว คือ เมื่อสถาบันการเงินจัดเรทิงให้ดีทรอยท์ และเมืองของเขาจะติดร่างแหไปด้วย คุณปู่จึงรีบประกาศโดยทั่วกันว่า โอคแลนด์ เคาน์ที ไม่เกี่ยวกับดีทรอยท์   อีกมิติหนึ่งของเมืองดีทรอยท์ที่จะถูกกระทบอย่างไม่ต้องสงสัย คือ สถาบันแห่งเมืองดีทรอยท์ (THE DETROIT INSTITUTE OF THE ARTS) ที่เมื่อครั้งร่ำรวย มีเงินซื้อศิลปะชิ้นเอกของโลก อย่างภาพวาด เรมบรานด์ท แวน โกะ และประติมากรรมของ โรแดง ที่ชื่อ THE THINKER รวมถึงประติมากรรมฝาผนังของ ดิเอโก ริเวรา ที่สร้างขึ้นเพื่อฉลองความยิ่งใหญ่ของดีทรอยท์ในฐานะเมืองแห่งยานยนต์ รวมงานศิลปะมูลค่ากว่า 15,000 ล้านเหรียญสหรัฐ ฯ ในที่สุดก็จะถูกประมูลโดยทางการรัฐมิชิแกน สถาบันศิลปะแห่งนี้ก็จะต้องถูกประกาศล้มละลายเหมือนกัน เมื่อได้เงินจากการขายงาน ก็จะเอาเอาเงินไปใช้หนี้ ซึ่งสมบัติของเมืองต้องเผชิญกับชะตากรรมเช่นนี้เหมือนกันหมด   ว่ากันว่าหนี้สินของเมืองดีทรอยท์ มีมูลค่าเท่ากับสมบัติในสถาบันศิลปะแห่งนี้พอดี และทันทีที่ข่าวการประมูลรั่วไหลออกไป จากการเรียกผู้เชี่ยวชาญมาตีราคา ผู้รับผิดชอบก็ถูกวิจารณ์อย่างหนักหน่วงทันที รวมทั้งจาก เมทโรโพลิแทน มิวเซียม ออฟ อาร์ท ด้วย แต่ตอนนี้แผนการดังกล่าวยังรีๆ รอๆ อยู่ เพราะเมื่อเร็วๆ นี้มีการออกกฤษฎีกาใหม่ โดยระบุว่างานศิลปะนั้นเป็นสมบัติของประชาชน เมืองล่มสลายนั้นสร้างใหม่ได้ แต่งานศิลปะอย่าง เรมบรานด์ท ใครจะสร้างใหม่ได้