ฟื้นฟูธรรมชาติ และคืนสัตว์ป่า

การเดินทางสู่ธรรมชาติอันยิ่งใหญ่ ของผืนป่า "เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร" อันเลื่องชื่อเป็นประสบการณ์ที่น่าจดจำของนักเดินทาง เพราะเส้นทางอันยากลำบาก สอนให้เราอดทนฟันฝ่าอุปสรรคที่ขวางกั้น เพื่อเข้าไปสัมผัสธรรมชาติอันงดงาม และยิ่งใหญ่ สอนให้เราระลึกถึงคุณค่าของธรรมชาติ และปลูกจิตสำนึกในการอนุรักษ์สิ่งเหล่านี้ให้คงอยู่ตลอดไป   ทริพนี้ 4 WHEELS มีโอกาสร่วมเดินทางไปกับ "ชมรมกูปรี" วัตถุประสงค์เพื่อนำเกลือไปมอบให้ทางเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร นำไปซ่อมบำรุงโป่งสัตว์ ที่มีอยู่มากมายในเขตป่าทุ่งใหญ่นเรศวรเพื่อให้สัตว์ป่าได้มีแหล่งอาหารแร่ธาตุอย่างพอเพียง "เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร" มีอาณาบริเวณถึง 2,071,875 ไร่ อยู่ในเขตตำบลไร่โว่ อำเภอ สังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี และตำบลแม่ละมุ้ง อำเภออุ้มผาง จังหวัดตาก สภาพป่าจะเป็นภูเขาสลับซับซ้อน อยู่ระหว่างรอยต่อทิวเขาถนนธงชัยตอนปลาย และทิวเขาตะนาวศรีตอนต้นพื้นที่บางส่วนเป็นที่ราบเชิงเขา หุบเขา ทุ่งหญ้ากว้างใหญ่ มีต้นไม้ดึกดำบรรพ์ คือ ต้นปรง และต้นเป้งขนาดใหญ่ขึ้นมากมาย ประกอบกับสภาพป่าดงดิบอันอุดมสมบูรณ์ จึงทำให้ทุ่งใหญ่ ฯ เป็นถิ่นที่อยู่ของสัตว์ป่าชนิดต่างๆ เช่น กวาง เสือ ช้างป่า ป่าผืนนี้ยังมีอาณาเขตติดต่อกับ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง จังหวัดอุทัยธานี ทางทิศตะวันออก และป่าแม่กลอง กับป่าอุ้มผาง ทางทิศเหนือ รวมกันเป็น 5,495,693 ไร่ ถือว่าเป็นผืนป่าอันใหญ่ และอุดมสมบูรณ์ของประเทศ ด้วยธรรมชาติที่สวยงาม และมีเอกลักษณ์แปลกกว่าที่อื่น เป็นที่น่าสนใจและพบเห็นได้เฉพาะในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร ป่าไม้ส่วนใหญ่ยังสมบูรณ์ด้วยไม้ชั้นต่างๆ ขึ้นอยู่อย่างหนาแน่น ตามคบไม้มักจะประดับไปด้วยกล้วยไม้ป่าที่ออกดอกมีสีสันต่างๆ บางต้นเป็นที่เกาะทำรังของผึ้งและมีรวงผึ้งเกาะแขวนอยู่ตามกิ่งไม้ เป็นจำนวนมาก บางแห่งเป็นป่าไผ่นานาชนิดที่สมบูรณ์ และมีขนาดใหญ่งดงาม นอกจากนั้นยังมีทุ่งหญ้าและป่าโปร่ง ซึ่งมีกระจายอยู่ทั่วไปตามเนินเขา เช่น ทุ่งใหญ่ ทุ่งฤาษี ทุ่งนเรศวร ทุ่งหญ้าเหล่านี้ มักจะมีไม้พื้นล่าง ตระกูลปาล์ม เช่น เป้ง ปรง ขึ้นแซมผสมอยู่กับไม้ยืนต้น ทำให้มองดูแปลกกว่าที่อื่น ต้นปรงส่วนใหญ่มีขนาดโต และมีลักษณะงดงามตามธรรมชาติตามท้องทุ่งบางแห่งจะมีกล้วยไม้ดินและดอกหญ้า ขึ้นสลับกับสีเขียวของทุ่งหญ้า สัตว์ป่าหลายชนิดได้อาศัยทุ่งหญ้าเหล่านี้เป็นที่หากิน จึงมักจะพบรอยเท้าสัตว์และทางด่านสัตว์เต็มไปหมด โดยเฉพาะตามน้ำซับและดินโป่งซึ่งมีอยู่ทั่วไป โป่งซึ่งเป็นที่รู้จักกันดี ได้แก่ โป่งซ่งไท้เล็ก โป่งซ่งไท้ใหญ่ โป่งดงวี โป่งตะเลอะเซอะ โป่งบอน โป่งไผ่ และหนองหม่องดง ซึ่งมีนกชุกชุมมาก ลำห้วยหลายแห่งมีความสวยงามตามธรรมชาติที่หาได้ยาก เช่น ลำแควใหญ่ ที่ไหลผ่านทางด้านตะวันออก ห้วยแม่หม่องดง แม่น้ำกษัตริย์ใหญ่ ห้วยเซซาโว่ ห้วยเลอะเซอะ ห้วยดงวี ห้วยซ่งไท้ เป็นต้น ธรรมชาติที่น่าสนใจเหล่านี้ เป็นส่วนที่ได้สำรวจพบแล้วในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าที่มีเนื้อที่มากกว่า 2 ล้านไร่ และยังไม่ได้สำรวจโดยละเอียดอีกหลายแห่ง จึงคาดว่าจะได้พบสัตว์ป่าและธรรมชาติที่น่าสนใจอีกมากมาย ส่วนทางด้านตะวันออกมีทุ่งหญ้ากว้างใหญ่ ซึ่งอุดมด้วยสัตว์ป่า ถ้ำงู ถ้ำกระดูก บึงกะระตู บึงน้ำขนาดใหญ่ เป็นที่อยู่อาศัยของ "เป็ดก่า" ซึ่งเป็นนกน้ำประจำถิ่นที่มีประชากรน้อยมากในธรรมชาติ พวกเรารวมพรรคพวกได้ 11 คัน หลังจากออกเดินทางยามค่ำคืนจากเมืองหลวงแวะพักและจัดเตรียมเสบียงที่อำเภอทองผาภูมิ ในเช้าวันรุ่งขึ้น หลังจัดการหาอาหารที่ต้องเตรียมเข้าป่าเรียบร้อย คาราวานรถโฟร์วีลดไรฟ ก็นำพวกเรามุ่งเข้าสู่ทุ่งใหญ่นเรศวร สภาพทางสู่ที่ทำการเขตทินวย เป็นทางขึ้นเขา ผ่านด่านตรวจที่ทำการเขต ฯ อันเป็นที่ตั้งของที่ทำการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร หลังจากยื่นใบอนุญาตที่หน่วยทินวยแล้ว คณะที่เดินทางมาก็ได้มอบเกลือส่วนหนึ่งไว้ที่ทำการเขต ฯ โดยมี คุณเอิบ เชิงสะอาด หัวหน้าหน่วยพิทักษ์ป่ามหาราช เป็นผู้รับมอบ จากนั้นจึงเริ่มเดินทางต่อสู่หน่วยพิทักษ์ป่าทิคอง ใช้เวลาไม่นานนักก็มาถึงหน่วยพิทักษ์ป่าทิคอง เพื่อที่จะมอบเกลือไว้ที่หน่วยนี้อีกจุดหนึ่ง และพักรับประทานอาหารกลางวันก่อนที่จะเดินทางสู่หน่วยพิทักษ์ป่าซ่งไท้ หรือหน่วยพิทักษ์ป่ามหาราช สภาพทางที่มีต้นไผ่ขวางทางอยู่ตลอด ก็ทำให้รถวิ่งไปได้ไม่เร็วตามที่ต้องการมากนัก เนื่องจากสภาพทางเป็นดินโคลน เพราะก่อนหน้าที่เรามามีฝนตกทำให้ทางเละเทะเอาการ หนทางช่วงนี้ สองข้างทางต้นไม้ก็ห้อยกิ่งก้านระเกะระกะ ต้องคอยหลบกิ่งไม้ แล้วยังต้องเจอเศษดินโคลนที่กระเด็นขึ้นมาเป็นระลอก แต่เราก็พารถวิ่งไปได้ อย่างปลอดภัย เมื่อถึงที่หมายแล้ว ต่างคนก็ต่างแบ่งหน้าที่กันทำ พวกที่ทำอาหารก็ทำไป พวกที่กางเทนท์ก็ช่วยกันทำเกือบ 1 ทุ่ม จึงรวมกันที่โต๊ะอาหาร อาหารมื้อนี้อร่อยอย่างไม่น่าเชื่อ แม้จะเป็นอาหารพื้นๆที่หากินได้ง่ายในกรุงเทพ ฯ แต่ทุกคนก็เอร็ดอร่อย หลังอาหารเรานั่งจิบเครื่องดื่มร้อนๆและวางแผนการเดินทางสำหรับวันรุ่งขึ้น กลิ่นกล้วยไม้ป่าโชยกลิ่นอ่อนๆ ไปทั่วบริเวณที่พัก เสียงกบเขียดร้องดังไปทั่วป่า เป็นช่วงเวลาที่สุขสงบจริงๆ หลัง 4 ทุ่ม ทุกคนต่างแยกย้ายกันไปนอน พร้อมกับหมายมั่นว่าพรุ่งนี้จะได้เดินหน่วยพิทักษ์ป่าเซซาโว่ ตามที่ได้ตั้งใจมาแต่แรก รุ่งเช้า เสียงนกนานาชนิดต่างร้องประสานเสียงกันดังไปทั่วป่า ปลุกให้พวกเราตื่นจากการหลับอันแสนสุขหลังจากจัดการกับกิจวัตรประจำวัน จึงชวนกันเดินไปดูนกนานาชนิดที่โฉบปีกบินมาโชว์ตัวที่บริเวณที่พักทั้งนกขุนแผนที่บินมาอวดหางสวยงาม นกปรอทหัวจุกที่ร้องเสียงเพราะลั่นป่า ตามต้นไม้ใหญ่ในบริเวณนั้น กล้วยไม้นานาชนิดออกดอกบานสะพรั่งไปทั่ว ทั้งไอยเรศที่ออกดอกสีม่วงอ่อนเป็นพวงระย้าแวนด้าสีเหลืองแกมน้ำตาล แถมด้วยกลิ่นกล้วยไม้หอมอ่อนๆ ความสุขยามนี้หาไม่ได้ในเมืองหลวงที่จ้อกแจ้กจอแจ หลังอาหารเช้าพวกเราก็ได้รับข่าวร้าย เนื่องจากฝนที่ตกมาเมื่อคืนทำให้ต้นไม้ใหญ่ล้มขวางทาง จนไม่สามารถที่จะเดินทางเข้าไปข้างในได้ ทุกคนต่างผิดหวัง ได้แต่ทำใจว่าการที่เราเข้ามาอยู่ท่ามกลางธรรมชาติอะไรก็เกิดขึ้นได้ ทุกคนตัดสินใจเดินทางจาหน่วย ฯ ซ่งไท้ ไปพักแรมต่อที่หน่วย ฯ ลำเขางูโดยมอบเกลือทั้งหมดไว้ที่หน่วย ฯ ซ่งไท้ สภาพเส้นทางขากลับออกมาค่อนข้างลำบากเนื่องจากฝนที่ตกลงมาเมื่อคืนทำให้ต้องใช้ฝีมือและทักษะกันพอสมควร ธรรมชาติระหว่างทางทำให้พวกเราผิดหวังน้อยลง แต่ละคนต่างชี้ชวนให้ดูกล้วยไม้ป่าตามคาคบไม้ใหญ่ที่มีดาษดื่นระหว่างทาง และสัตว์ป่าที่หากินอยู่ริมทางก็ทำให้พวกเราอดตื่นเต้นไม่ได้ ทั้งไก่ป่า กวาง เก้งซึ่งมีขนาดเล็กว่ากวาง แต่ก็จะต้องคอยหลบกิ่งไม้ที่ทอดกิ่งหนามเข้ามาในตัวรถ ส่วนรถยังคงเขย่าต่อไป บ่ายแก่ๆ มาถึงหน่วย ฯ ลำเขางู จุดพักแรมคืนนี้ของเรา ตลอดบ่ายพวกเราหมดเวลาไปกับการเดินดูพันธุ์ไม้ป่ารอบๆ ที่ทำการหน่วย ฯ บริเวณนี้ยังมีกล้วยไม้ป่าให้เห็นอีกหลายชนิดรวมทั้งเจ้าผีเสื้อปีกสวย ที่บินออกมาผึ่งปีกท่ามกลางแดดยามบ่าย เดินไปตามถนนบริเวณหน่วย ฯ ก็เห็นรอยเท้าสัตว์หลายรอย จากนั้นก็นอนแช่น้ำลำธารเรียกความสดชื่นกลับคืนมาได้เป็นอย่างดีคืนนั้นหลังจากอาหารค่ำก็มีลมพายุฝนพัดกระหน่ำเทนท์ปลิวกระจัดกระจาย เราต้องหลบไปนอนในบ้านพักเจ้าหน้าที่กันอย่างอลหม่าน กว่าจะได้นอนก็เกือบค่อนคืน วันรุ่งขึ้นหลังอาหารเช้า ทุกคนจึงจัดเตรียมอาหารกลางวัน เพื่อที่จะเดินทางไกลไปเดินดูโป่งต่างๆภายในเขต ฯ โดยมีเจ้าหน้าที่นำทางไป การเดินทางไปถึงแต่ละโป่งใช้เวลาไม่นานนักแต่สภาพทางเดินที่เฉอะแฉะ เนื่องจากฝนตกเมื่อใกล้เช้า ทำให้เดินทางลำบาก แต่ก็เดินตามเจ้าหน้าที่กันจนทันทุกคน โป่งที่พบแต่ละแห่ง จะมีรอยเท้าสัตว์หลากหลาย แต่รอยเท้าที่พบมากที่สุดเห็นจะเป็นรอยเท้ากวาง และกระทิง พวกเราเรียนรู้วิธีการสังเกตรอยเท้าสัตว์ป่าจากเจ้าหน้าที่นำทาง หลังอาหารกลางวัน จึงเดินทางกลับกรุงเทพ ฯ ทุกคนมีแต่ความรู้สึกดีๆ กับที่นี่ และถ้ามีโอกาสก็จะกลับมาอีกครั้ง เพื่อเดินทางสู่ทุ่งใหญ่นเรศวรตามที่ได้ตั้งความหวังไว้ตั้งแต่แรก พวกเราจากผืนป่าทุ่งใหญ่นเรศวร มาด้วยความอาลัย แต่ทุกคนก็มีความสุข ความสุขที่ได้ตักตวงมาจากผืนป่าแห่งนี้ และก็ยังจำข้อตกลงที่ได้ให้แก่กันว่า ปีหน้าเราจะมาทุ่งใหญ่นเรศวรนี้อีกครั้ง   ข้อมูลการเดินทาง เส้นทางไปยังเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรทางด้านตะวันตกอยู่ในสภาพที่ไม่สะดวกมีเส้นทางรถยนต์ซึ่งเป็นทางรถบรรทุกแร่จากหมู่บ้านกะเหรี่ยงคลิตี้ (ตำบลทุ่งเสือโทน อำเภอทองผาภูมิ)เพียงทางเดียวที่ผ่านที่ทำการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าซ่งไท้ เข้าสู่ทุ่งใหญ่นเรศวร ระยะทางจากคลิตี้ถึงที่ทำการ ฯ ประมาณ 45 กิโลเมตร การเดินทางในฤดูฝนค่อนข้างลำบากและอันตราย เนื่องจากต้องข้ามภูเขา ลำห้วยหลายสาย การเดินทางจากตัวจังหวัดกาญจนบุรีไปยังคลิตี้ จะสะดวกกว่า โดยมีถนนราดยางไปถึงเขื่อนศรีนครินทร์ ระยะทางประมาณ 64 กิโลเมตร และมีถนนลูกรังผ่านอุทยานแห่งชาติศรีนครินทร์ถึงคลิตี้ ระยะทางประมาณ 90 กิโลเมตร หากจะเดินทางผ่านอำเภอศรีสวัสดิ์ก็มีถนนราดยางก่อนถึงทางแยกเข้าเขื่อนศรีนครินทร์ ไปยังอำเภอศรีสวัสดิ์ ผ่านอำเภอศรีสวัสดิ์ไปข้ามแพขนานยนต์ที่ท่าแฉลบ เป็นถนนลูกรังไปรวมกับเส้นทางเดิมไปถึงคลิตี้ เช่นกัน นอกจากนี้ยังมีเส้นทางรถยนต์ขนส่งแร่จากคลิตี้ไปยังอำเภอสังขละบุรี และอำเภอทองผาภูมิได้อีกด้วย แต่เส้นทางไม่สะดวกตลอดทั้งปี ผู้ที่จะไปยังทุ่งใหญ่นเรศวรต้องทำหนังสือขออนุญาตล่วงหน้า 15 วัน ไปที่ส่วนอนุรักษ์สัตว์ป่ากรมป่าไม้ บางเขน ขอขอบคุณ สมาชิกชมรมกูปรี ในมูลนิธิคุ้มครองสัตว์ป่าและพรรณพืชแห่งประเทศไทย ที่ให้เกียรติเชิญ 4 WHEELS ร่วมเดินทางในครั้งนี้